Jak pomóc osobie cierpiącej na depresję alkoholową?

Mężczyzna Depresja alkoholowa to podstępna choroba. Jest zaburzeniem obserwowanym u osób nadużywających alkoholu. Zwykle są to jednostki o niskim poczuciu własnej wartości i obniżonym nastroju, traktujące alkohol jak lekarstwo na problemy. Nasilenie negatywnych emocji może jednak doprowadzić do ostrych stanów depresyjnych i choroby psychicznej.

Depresja alkoholowa - czym jest?

Depresja alkoholowa to jednostka chorobowa, którą diagnozuje się u osób nadużywających alkoholu. Stany depresyjnie występujące w chorobie mają patologiczne podłoże spowodowane wyniszczeniem psychicznym organizmu. Poza objawami typowymi dla depresji - takimi jak pesymizm, brak wiary we własne możliwości, nieumiejętność czerpania radości z życia, poczucie winy - dodatkowo silne jest uzależnienie od alkoholu. Tworzy się relacja, w której depresja wpływa na alkoholizm, a alkoholizm na depresję.

Przyczyny depresji alkoholowej

Osoba cierpiąca na depresję alkoholową codziennie zmaga się z wieloma problemami, które wynikają ze zmian w psychice. Niezwykle zdemotywowane do dalszej walki mogą czuć się osoby, u których diagnozuje się depresję alkoholową po odstawieniu alkoholu. Jest ona jednym z objawów zespołu abstynencyjnego i zwykle mija. Wymaga jednak od chorego wykazania się silną wolą.
Drugim powodem wystąpienia depresji alkoholowej może być uświadomienie sobie popadnięcia w nałóg i związanych z tym konsekwencji.
Inną przyczyną depresji alkoholowej może być długotrwała abstynencja. Osobie uzależnionej wydaje się wtedy, że pokonała już nałóg. To jednak złudne i może doprowadzić do nawrotu. Trzeba pamiętać, że osoba uzależniona na zawsze pozostaje alkoholikiem, ale może odzyskać kontrolę nad swoim życiem.

Pierwotna i wtórna depresja alkoholowa

Depresja alkoholowa występuje w dwóch postaciach: pierwotnej i wtórnej. Częste picie alkoholu może być zarówno przyczyną, jak i skutkiem depresji.

Przyczyny i objawy pierwotnej depresji alkoholowej

W przypadku pierwotnej depresji alkoholowej, zaburzenia psychiczne pojawiły się, zanim chory został alkoholikiem. Mamy tutaj do czynienia z wtórnym alkoholizmem, który jest odpowiedzią na inny problem. Zaburzenia nastroju i nieustanne przygnębienie związane z depresją są powszechnymi przyczynami sięgania po alkohol. Mimo rosnącej świadomości społecznej, problemy psychiczne wciąż pozostają dla wielu osób tematem tabu. Prowadzi to do ukrywania stanów depresyjnych i rezygnacji z szukania pomocy. Życie z nieleczoną depresją jest jednak bardzo trudne, ponieważ bez terapii i odpowiednio dobranych leków, chory nie jest w stanie normalnie funkcjonować i cierpi, próbując udawać, że wszystko jest w porządku. Rezygnacja z leczenia pierwotnej depresji sprawia, że chory próbuje na własną rękę poradzić sobie ze stanem, w jakim się znajduje. U chorujących na depresję alkohol staje się łatwo dostępnym sposobem na znieczulenie się, lepszy sen, poprawę nastroju i dodanie sobie pewności siebie. Na takie metody szczególnie często decydują się mężczyźni, którzy jeszcze bardziej od kobiet obawiają się, że przyznać, że mają problemy ze zdrowiem psychicznym. Od mężczyzn wciąż wymaga się siły fizycznej i psychicznej oraz umiejętności panowania nad emocjami, chociaż depresja może dotknąć każdego, bez względu na płeć. Niestety, ale w wielu środowiskach wciąż bardziej toleruje się picie alkoholu, niż okazywanie emocji i szukanie profesjonalnej pomocy.

U kobiet zależność alkoholizm-depresja również występuje, chociaż zazwyczaj wygląda trochę inaczej. Zmiany hormonalne w ciągu cyklu miesięcznego sprawiają, że kobiety są bardziej podatne na wahania nastroju i stany depresyjne pojawiają się u nich nawet dwukrotnie częściej niż u mężczyzn. Przy braku leczenia pierwotnej depresji, nieustannemu przygnębieniu często towarzyszą drażliwość, wybuchowość, ciągłe napięcie, a nawet myśli samobójcze. Spożywanie alkoholu staje się więc sposobem na relaks czy rozładowanie emocji. Niestety zależność alkoholizm a depresja sprawia, że obydwa problemy wzajemnie się pogłębiają.

Prawdopodobieństwo samobójstwa jest u osób uzależnionych od 60 do nawet 120 razy większe niż u pacjentów bez tego typu problemów. Badania wśród osób chorych na depresję pokazały też, że częste picie alkoholu znacznie nasila występowanie myśli samobójczych.

Wiedza na temat zależności depresja-alkohol nie opiera się jednak wyłącznie na wywiadach z pacjentami. Częste picie alkoholu prowadzi do zaburzeń neuroprzekaźników w mózgu. Wpływa szczególnie na układ serotoninergiczny, który odpowiada zarówno za mechanizmy uzależniania się, jak i wahania nastroju. Zaburzenie jego działania przyczynia się więc nie tylko do zaburzeń depresyjnych, ale też alkoholizmu. Depresja pierwotna występuje jednak rzadziej od wtórnej - jest to tylko ok. 10% przypadków.

Wtórna depresja alkoholowa - objawy i przyczyny

Tutaj pierwotny alkoholizm prowadzi do wystąpienia depresji. Istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo, że osoba, która wcześniej nie miała żadnych poważnych problemów psychicznych, nabawi się ich w wyniku uzależnienia. Przypadków depresji alkoholowej wtórnej jest znacznie więcej niż pierwotnej. Utrata pracy, ostracyzm społeczny, zniszczone więzi z bliskimi, coraz większe problemy zdrowotne i toksyczne działanie alkoholu bardzo często prowadzą do stanów depresyjnych, a z czasem - pojawia się pełnoobjawowa depresja. U alkoholika ryzyko zachorowania rośnie niemal czterokrotnie w porównaniu z osobą, która nie ma problemu z nadużywaniem alkoholu. Ustalenie diagnozy depresji alkoholowej wymaga doświadczenia, ponieważ trzeba odróżnić ją od naturalnego obniżenia nastroju związanego np. z zespołem odstawiennym.

Objawy depresji alkoholowej

Typowe objawy depresji alkoholowej to połączenie rozdrażnienia, smutku, czarnych myśli i silnej potrzeby sięgania po alkohol. Objawy mogą się jednak różnić w zależności od przyczyny choroby. W przypadku, gdy depresja wystąpi jako część zespołu abstynencyjnego, chory może mieć lęki i urojenia, trwają one jednak krótko. Natomiast w przypadku depresji alkoholowej pierwotnej i wtórnej objawy mają bardziej destrukcyjny wpływ na organizm. Dochodzi do zaburzeń snu, wyraźnego spadku nastroju, zaniechania wykonywania obowiązków służbowych z błahych przyczyn, ograniczenia czynności związanych z higieną, a także zaburzeń żywieniowych. Dodatkowo mogą pojawić się objawy fizyczne takie jak większa potliwość, drżenie rąk, bóle głowy, skoki ciśnienia. Wówczas należy skorzystać z leczenia podwójnej diagnozy.

Konsekwencje depresji alkoholowej

Depresja alkoholowa jest chorobą psychiczną, która może być przyczyną problemów z alkoholem, ale także wystąpić jako jedno z powikłań alkoholizmu. Konsekwencje choroby mogą być różne i zależą od tego, w jakiej fazie uzależnienia jest chory. Pewnym jest jednak to, że u wielu alkoholików obserwuje się obniżenie nastroju. Nasilenie stanu może jednak mieć dramatyczne skutki. Depresja alkoholowa może objawiać się myślami samobójczymi, a także prowadzić do prób samobójczych, dlatego tak ważne jest jej zapobieganie.

Jak zapobiegać depresji alkoholowej?

Depresja może być zarówno skutkiem, jak i przyczyną nadużywania alkoholu. Dużym utrudnieniem w zapobieganiu jest to, że może rozwinąć się wcześniej niż choroba alkoholowa. Zwykle pojawia się jednak jako powikłanie alkoholizmu - picie staje się sposobem na poprawę samopoczucia.

Leczenie depresji alkoholowej

Depresja i alkohol to połączenie z licznymi konsekwencjami zarówno dla jednostki, jak i otoczenia. Leczenie depresji alkoholowej jest bardzo trudne, ponieważ konieczne jest wielotorowe działanie. Wprowadzenie terapii i farmakoterapii powinny uzupełniać chęć chorego i wsparcie bliskich. Bez specjalistycznej pomocy nie uda się pokonać choroby.

Jak wspierać osobę cierpiącą na depresję alkoholową?

Trzeba pamiętać, że nawet jeśli w rodzinie jest tylko jeden alkoholik, to w pewnym sensie można mówić o alkoholizmie całej rodziny. Wsparcie od bliskich, którzy mają wykształcony syndrom współuzależnienia (zobacz: terapia dla osób współuzależnionych we Wrocławiu), może być wyzwaniem. Jednak jak podkreślają specjaliści, depresja alkoholowa jest najłatwiejsza do wyleczenia przy wsparciu najbliższych osób. Poczucie bycia akceptowanym i tolerowanym, a także otoczonym opieką i miłością, motywuje do podjęcia działań i walki. Bardzo ważne jest wsparcie mentalne. Czasami wystarczy nawet zwykła rozmowa. W trakcie walki z chorobą trzeba podkreślać atuty uwolnienia się od nałogu, a także zniechęcać do dalszego picia.

Depresja alkoholowa u mężczyzn i u kobiet - co mówić, co robić?

Zachęceniem do podjęcia działania i przywrócenia radości z życia mogą być rozmowy o niewielkich i realistycznych celach, jakie uda się zrealizować, jeśli osoba będzie przestrzegała planu leczenia ustalonego z terapeutą. Może to być np. wizyta w zoo z dzieckiem czy wyjście do kina. Takie małe gratyfikacje sprawią, że chory będzie miał dalszą motywację do walki. Należy też unikać określeń, które powodują negatywne emocje, a w rozmowie stosować techniki aktywnego słuchania. Dobrze sprawdzi się także parafrazowanie zdań, aby chory miał pewność, że został dobrze zrozumiany.